هفته کتاب

اهمیت و جایگاه کتاب و کتابخوانی  

اهمیت و جایگاه کتاب و کتابخوانی از منظر مقام معظم رهبری

انس با کتاب

  ● نویسنده: محمدزارع - تیموری

● منبع: روزنامه - کیهان

یکی از شاخصه های ارزیابی رشد، توسعه و پیشرفت فرهنگی هر کشوری در عصر حاضر میزان مطالعه و کتاب خوانی مردم آن مرز و بوم است و کشور تاریخی ما ایران اسلامی نیز از قدیم الایام تاکنون با داشتن تمدنی چندهزارساله و مراکز متعدد علمی، فرهنگی و کتابخانه های معتبر و علما و دانشمندان بزرگ با آثار ارزشمند تاریخی سرآمد دول و ملل دیگر بوده و در عرصه فرهنگ و تمدن جهانی بسان خورشیدی تابناک همچنان می درخشد و با فرزندان نیک نهاد خویش هنرنمایی می کند.

چه کسی است که در دنیا با دانشمندان فرزانه و نام آور ایرانی همچون ابوعلی سینا، ابوریحان بیرونی، فارابی، خوارزمی و... و شاعران برجسته نظیر سعدی، حافظ، فردوسی، مولوی و... آشنا نباشد و در مقابل عظمت آنها سر تعظیم فرود نیاورد؟ آیا وجود این بزرگان، مایه فخر و مباهات هر ایرانی نیست؟!

عزیزان، تمامی این افتخارات ارزشمند، برگرفته از میزان عشق و علاقه فراوان ملت ما به فراگیری علم و دانش از طریق خواندن و مطالعه منابع و کتاب های گوناگون است. به شکرانه الهی تاریخ و گذشته ما همیشه منیر و پربار می باشد. ولی وضعیت حال ما در این زمینه، چه طور است و اکنون در چه جایگاهی قرار داریم؟

متأسفانه آمار و ارقام ارائه شده از سوی مجامع و سازمان های فرهنگی داخلی و خارجی مانند یونسکو در مورد سرانه مطالعه هر ایرانی، برایمان چندان امیدوارکننده نمی باشد و رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز از این وضعیت بارها اظهار گله و ناخشنودی نموده و از مسئولان و ارگان های مختلف خواسته اند که با برنامه ریزی های شایسته، موانع و مشکلات ترویج و گسترش فرهنگ مطالعه را حل و برطرف کنند تا توجه به کتاب و کتاب خوانی با وارد شدن به زندگی مردم به یک سیره و سنت رایج عمومی، همگانی و فراگیر تبدیل شود.

آنچه که در ذیل می آید گوشه ای از نقطه نظرات و تأکیدات فراوان مقام معظم رهبری در زمینه گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در جامعه می باشد که امید است برای شیفتگان علم و خوانندگان این مقاله نافع و موثر افتد:

بیانات مقام معظم رهبری پیرامون کتاب

و کتابخوانی

من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می افتم، قلباً غمگین و متاسف می شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیل که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلا ده برابر این میزان رواج و توسعه و حضور داشته باشد.1

از بس که درباره این مسئله مهم (کتابخوانی) گفته ام و به من هم گفته شده که چقدر اثر دارد،

حقیقتا وقتی می خواهم بار دیگر این مسئله را بیان کنم دچار تردید می شوم که این دیگر جزو گفتار لغو نباشد! من نمی دانم واقعا این تکرار، اثر کرده، یا نکرده است... بیایید کاری کنید که مردم کتابخوان بشوند.2

من اگر بدانم هر روز یک ساعت باید حرف بزنم و نتیجه اش این باشد که مردم کتابخوان بشوند، حاضرم روزی یک ساعت و نیم حرف بزنم! اگر اینطوری بشود قضیه را حل کرد، حرفی نیست بله، ما باید عرضمان را به مردم بکنیم و بنده هم عرض می کنم، منتهی چیزهایی است که با گفتن تنها تمام نمی شود... این، گفتن و بازگفتن و بازگفتن و به زبانهای گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فکر محاصره کردن می خواهد، تا یک عادت از بین برود، یا به وجود بیاید.3 از فرصت ها می شود استفاده کرد. مثلا فرض بفرمایید امروز پنج، شش هزار نفر بسیجی با من ملاقات داشتند؛... در میان اینها اگر یادآوری بشود و من یک اشاره بکنم و (کتاب های مربوط به دفاع مقدس) آماده باشد و در اختیارشان قرار بگیرد، آنها را می خرند... یا در همین دیدارهایی که سران سپاه و ارتش می روند... شما می توانید آنجا آن کتاب را به زبان آن گوینده بیاورید... مثلا فرض بفرمایید الان نزدیک عملیات کربلای یک است... چند جلد از این کتاب های خیلی خوب درباره همین کربلای یک آماده شود و... و در آنجا اسم آورده شود؛... خواهید دید که چندین هزارنسخه فروش خواهدرفت.4

امروز درنمایشگاه... سه نفر جدا جدا به من پیشنهاد واحدی ارائه کردند و آن این است که درمدارس ساعتی برای کتابخوانی گذاشته شود به نظرم فکر خوبی است. این را باید حتما وزارت آموزش و پرورش بررسی کند و ببیند چه کار می تواند بکند... ساعت کتابخوانی بگذارند تا دانش آموزان با فرهنگ کتابخوانی آشنا بشوند.5

کتاب مقوله بسیار مهمی است. البته من به کارهای هنری و تصویری- تلویزیون، سینما، یا این قبیل چیزها-خیلی اعتقاد دارم. اما کتاب نقش مخصوصی دارد. جای کتاب را هیچ چیزی پر نمی کند. کتاب را باید ترویج کرد... مردم باید به کتابخوانی عادت کنند و کتاب وارد زندگی بشود.6

این عادت هنوز در بین مردم ما جانیفتاده که بروند کتابی را بخرند، بعد آن را بخوانند، بعد به دوستشان یا به فرزندشان بدهند، تا آنها هم بخوانند، اینطوری نیست... واقعاً کتاب خواندن در مملکت ما جا نیفتاده است و این درد بزرگی است ما از اهمیت و عظمت این درد غافلیم.7

در کار فرهنگی نباید مسئله پول و بودجه، یک مشکل عمده به حساب آید؛ به این معنا که مشکلات و نقایص فرهنگی را در ردیف نیازهای بودجه ای و در آخرهای لیست قرار ندهیم؛ بلکه در اول های لیست- اگر نگوئیم در ردیف اول- قرار بدهیم. اگر درست فکر بکنیم این به صرفأ اقتصادی مملکت هم است. یعنی از اینکه بودجه و امکانات بیشتر را به کارهای فرهنگی- به خصوص فرهنگ آموزشی- متوجه کنیم کشور زیان نخواهد کرد؛ زیرا که خود این برای آیندأ کشور تولید امکانات می کند8.

افرادی که کار روزانه دارند- اداری، کاسب، روستایی، کشاورز و امثال اینها- اگر مثلا شب یا بین روز به خانه می آیند، بخشی از زمان را، ولو نیم ساعت، برای کتاب خواندن بگذارند. چقدر کتابها را در همین نیم ساعت ها می توان خواند. بنده خودم دوره های بیست و چند جلدی کتاب ها را در همین فاصله های ده دقیقه، بیست دقیقه، یک ربع ساعت خوانده ام!... این بایستی یک سیره و سنت رایجی بین مردم ما بشود که کتاب را بخوانند و به بچه هایشان یاد بدهند. خانم ها در خانه ها کتاب بخوانند و معلومات را فرابگیرند9.

کاری بکنید که مردم اگر کتاب حمل نمی کنند، بتوانند در اتوبوس، در مطب دکتر، در اداره ای که نوبت ایستاده اند، در نوبت نان و یا در نوبت قند، کتاب بخوانند. اگر بشود این کار را راه بیاندازید و باب کنید، خدمت بزرگی کرده اید. این کار محال نیست، بلکه ممکن است، به دلیل اینکه ما می بینیم در

کشورهای دیگر تا حدود زیادی این کارها انجام شده است. ما که اهل این کار و اولی به این کار هستیم، متأسفانه هنوز نتوانسته ایم01.

با تلخی باید اعتراف کنیم که رواج کتاب و روحیأ کتابخوانی در میان ملت عزیز ما بسی کمتر از آن چیزی است که از چنین ملتی انتظار می رود11.

(تجهیز) کتابخانه ها و منابع مطالعاتی هم... یکی از مشکلات است. به من گزارش دادند که بعضی از کتابخانه های بعضی از دانشگاه ها، از بعد از انقلاب تا حالا، تقریباً هیچ کتابی برای آنها تهیه نشده است! این واقعاً غصأ بزرگی است که دانشجو و استاد می خواهند مطالعه و استفاده بکنند ولی موجود نیست21!

هر کس که در یک بخش یا گوشه ای مشغول تبلیغ و کار است، رابطه خودش را با کسب معلومات قطع نکند؛ نگوئیم کار داریم و نمی رسیم... الان من مطالعه هم می کنم و به کارم هم می رسم و می بینم که منافاتی با هم ندارند. مطالعه علمی- تاریخی هم دارم، مطالعه تفننی هم می کنم.31

من جوانان بسیاری را دیده ام- حالا افراد مسن جای خود دارد- که حتی مطالعه کتاب رمان را هم میل ندارند!... حالا نمی گوییم کتاب اجتماعی، سیاسی، یا کتاب علمی، این ناشی از چیست؟ ناشی از عدم اعتیاد به کتاب است. مردم میل به کتابخوانی ندارند برای این باید فکری کنید.41

بنده خودم هم با اینکه گرفتاری کاریم زیاد است اما بحمدالله از کتاب منفک نشده ام و در حقیقت نمی توانم هم منفک بشوم. در خلال کارهای فراوان و سنگینی که بر دوش ما هست دائما با کتاب

سر و کار دارم. احساس می کنم که اگر انسان بخواهد در زمینه معنوی و فرهنگی تر و تازه بماند، جز رابطه با کتاب که مثل رابطه با جویبار دائمی و در جریان است و مرتب تازه هایی را در اختیار انسان می گذارد چاره ای ندارد.51

کتاب خریدن، باید یکی از مخارج اصلی خانواده محسوب بشود. مردم باید بیش از خرید بعضی از وسایل تزئیناتی و تجملاتی مثل این لوسترها و میزهای گوناگون و مبل های مختلف و پرده ها و این قبیل چیزها به کتاب اهمیت بدهند و اول کتاب را بخرند. مثل نان و خوراکی و وسایل معیشتی لازمی که در خانه هست، کتاب هم باید از این قبیل باشد... خلاصه باید با کتاب انس پیدا کنند. اگر انس پیدا نکنند، جامعه ایرانی به آن هدف و آرزویی که دارد، که حق او هم هست، نخواهد رسید.61

تقریبا همه این کتاب هایی که شما از دفتر ادبیات و هنر انقلاب منتشر کرده اید، خوانده ام و بعضی از آنها را بسیار فوق العاده یافتم.71

ادبیات و هنر مقاومت و آنچه مربوط به دوره خاص دفاع کشور و ملت ماست، حقیقتا از برجسته ترین و مهمترین کارهاست... اگر بنده شاعر بودم یقینا در مدح شماها، در مدح آقای سرهنگی، در مدح آقای بهبودی، در مدح آقای قدمی، در مدح همین خاطره سازان و خاطره انگیزان قصیده می ساختم، حقیقتا جا دارد، چون کار بسیار بزرگ و با اهمیتی است.81

... در طول این سالیان سی، چهل ساله عمرم که با کتاب سر و کار داشته ام، شاید هزارها قصه از بهترین نویسندگان دنیا خوانده ام.91

اگر هر منصفی به بیانات نبی مکرم اسلام و ائمه (علیهم السلام) و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتابخوانی دعوت می کردند و فرا می خواندند، همه افسانه ها از ذهنش شسته خواهد شد و خواهد فهمید که دشمنان اسلام راهی جز این نداشتند که افسانه های کتاب سوزی و کتاب ستیزی را بر سر زبانها بیندازند؛ چون اسلام پرچمدار کتابخوانی است.02

در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه مانده اند.12

اگر مردم توانستند سؤالها و استفهام هایشان را در کتاب بیابند و به کتاب مراجعه کنند یک عالم دیگر و ماجرای دیگری خواهد شد، که متأسفانه امروز در داخل ایران از آن خبری نیست.22

برای یک ملت، خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کار نداشته باشند و برای یک فرد، توفیق عظیمی است که با کتاب مأنوس و همواره در حال بهره گیری از آن- یعنی آموختن چیزهای تازه- باشد.32

در بین شیوه های بیان هنری، آن چیزی که در مجموع، بیشتر جامع شرایط گوناگون هست، رمان است؛ حتی مثلا از سینما... در عین حال فهم از فیلم، با فهم از رمان متفاوت است. فیلم محدودیتی دارد که نمی توان همه چیزها را بیان کند.42

اگر از این جهت هم حساب کنید که امروز این ملت، ملتی است که در دنیا دچار ستم های ناشی از اعمال غرض قدرتهای استکباری جهان است، پس باید از خودش دفاع کند، کدام دفاع ملی است که در درجه اول متکی به فرهنگ و آموزش و بینش و دانش نباشد؟ پس، باز هم به «کتاب» بر می گردیم. یعنی شما از هر طرف که بچرخید، مجبورید به کتاب اهمیت بدهید. من تعجب می کنم که چرا ما به عنوان دولت جمهوری اسلامی، آن مقداری که به کتاب اهمیت می دهیم، ده برابر آن را اهمیت نمی دهیم؟!52

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مأخذ:

1- بیانات در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب-03.71375.

2- بیانات در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب- 03.71375.

3- بیانات در دیدار با برگزیدگان مراسم انتخاب کتاب سال- 7.011372.

4- بیانات در دیدار با اعضای دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی-

22.41371.

5- مصاحبه با خبرنگار صداوسیما پس از بازدید از دهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- 41.21376.

6- مصاحبه با خبرنگار صداوسیما پس از بازدید از ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- 12.21372.

7- بیانات در دیدار با اعضای هیئت تحریریه دفتر نشر فرهنگ اسلامی- 81.21374.

8- بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی- 12.91368.

9- مصاحبه با خبرنگار صداوسیما پس از بازدید از ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- 12.21372.

10- بیانات در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب- 03.71375.

11- پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب- 4.011372.

12- بیانات در دیدار با وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رؤسای دانشگاههای سراسر کشور- 6.211376.

13- بیانات در دیدار با علما و روحانیون شهر قائن- 3.1.1366

14- بیانات در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب- 91.81376.

15- بیانات در دیدار با برگزیدگان مراسم انتخاب کتاب سال- 7.011372.

16- مصاحبه با خبرنگار صداوسیما پس از بازدید از هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- 62.21374.

17- بیانات در دیدار با اعضای دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی-

52.41370.

نمای بزرگ روی جلد

من و کتاب نویسنده: سید علی خامنه ای تعداد صفحات: 123 قیمت: 1200 تومان قطع: رقعی نوبت چاپ: دوازدهم شمارگان: 5000

معرفی کتاب: چکیده کتاب : این کتاب مجموعه گفتارها و نظرات مقام معظم رهبری دربارة کتاب و کتاب‌خوانی است که در دیدارهای مختلف نویسندگان و مسئولان فرهنگی و نیز بازدیدهای ایشان از نمایشگاه‌های کتاب بیان شده است. این بیانات در چهار فصل با عنوان‌های اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی، من و کتاب، نقد وضع موجود و چه باید کرد تنظیم شده و فصل پنجم و ششم به یادداشت‌ها و دست‌خط‌های ایشان در کتاب‌های مختلف (عمدتاً با موضوع دفاع مقدس) اختصاص یافته است. نگاه مقام معظم رهبری در این کتاب بیشتر به تبیین جایگاه کتاب و نیز نقد میزان اهمیت کم کتاب در میان جامعه و در آخر ارائه راه‌حل برای مرتفع شدن این مشکل است. همچنین در دو فصل آخر کتاب‌هایی از قبیل جنگ پابرهنه، پابه‌پای باران، زنده باد کمیل، جشن حنابندان، فرمانده من و... مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. این کتاب از جهت آشنایی بیشتر با نظرات و دیدگاه‌های عالی‌ترین مسئول کشور درباره کتاب و نیز آگاهی از میزان توجه ایشان به این مقوله می‌تواند مفید باشد. گزیده متن: وقتی کتاب جزء لوازم زندگی شد دیگر گران نیست روی المعجم الوسیط، کتاب به آن بزرگی، دو هزار تومان قیمت گذاشته‌اند. شما دو هزار تومان را به بازار ببرید ببینید با آن چه می‌دهند... البته کسانی هستند که نمی‌توانند همه لوازم زندگی را بخرند، پول ندارند، یا کم دارند برای آن‌ها باید فکری کرد، آن جزء مسائل ماست... اگر کتاب واقعاً جزء ضروریات زندگی به حساب بیاید گران نیست. شما یک جفت جوراب یا یک عدد دستمال را چند می‌خرید؟ آدم چند عدد آدامس که برای بچه می‌خرد، چند می‌خرد؟ کتاب را با این‌ها مقایسه کنید. الان کتاب جزء لوازم نیست، جزء کالاهای لوکس و تشریفاتی است، جزء چیزهای خوبی است که اگر باشد بهتر است، اگر هم نبود،‌آسمان به زمین نمی‌آید! باید از این حالت خارج بشود و جزء لوازم زندگی به حساب آید. (ص ٨١)

سخنان بزرگان درباره اهمیت کتاب و کتاب خوانى

محیط طباطبایى: به نظر من، کتاب بیش از درس و معلم به انسان مى آموزد. من نُه دهم معلومات خود را از کتاب آموخته ام و یک دهم را از معلم و درس. اینشتین: افکار و اندیشه هاى انسان به گونه اى است که ممکن است فقط خواندن یک کتاب پایه اندیشه ها و افکار انسان را بر مبناى جدید یا در مسیر خاصى قرار دهد و چه بسا ممکن است کتابى مسیر سرنوشت میلیون ها انسان را در راه مخصوصى بیندازد. مُنْتِسکیو: من هیچ غمى نداشتم که خواندن یک صفحه کتاب از بین نبرده باشد. کتاب، عمر دوباره است. در دنیا لذتى که با لذت مطالعه برابرى کند، نیست. کارلایل: دانشگاه واقعى، جایى است که مجموعه اى از کتاب در آن جمع آورى شده باشد. موریس مترلینگ: آدم تنها در بهشت هم باشد، به او خوش نمى گذرد، ولى کسى که به کتاب یا تحقیق علاقه مند است، هنگامى که به مطالعه یا تفکر مشغول است، جهنم، به تنهایى براى او بهترین بهشت هاست. آبراهام لینکلن: بدون حکومت، مى شود زندگى کرد، ولى بدون کتاب و مطبوعات نمى شود. وُلتر: برگ هاى کتاب به منزله بال هایى هستند که روح ما را به عالم نور و روشنایى پرواز مى دهند. ویکتور هوگو: خوشبخت، کسى است که به یکى از این دو چیز دست رسى دارد، یا کتاب هاى خوب یا دوستانى که اهل کتاب باشند. جرج جرواق: 200 بار نهج البلاغه را مطالعه کردم تا بتوانم درباره شخصیت امام على علیه السلام بنویسم. اعراب آن روز، قدر على بن ابى طالب علیه السلام را نشناختند و او را درک نکردند. على بن ابى طالب علیه السلام متعلق به قرن بیستم است. ابن ابى الحدید: در عرض پنجاه سال عمر، هزار بار خطبه همّام را خوانده ام و هر بار اثر خاص بر من نهاده است. نمى دانم این اثر از شدت علاقه اى است که به گوینده آن دارم یا در تأثیر سخن است که بر من مى نهد. سهراب سپهرى: کتاب آسمانى ما (قرآن)، گذشته از جنبه الوهیت و تقدیس، از باارزش ترین شاهکارهاى ادبى جهان است. سقراط: جامعه وقتى فرزانگى و سعادت مى یابد که مطالعه، کار روزانه اش باشد. بیهقى: بهترین سخن گویان و یاران، کتاب است و آن گاه که دوستان تنهایت نهند، مى توانى به آن سرگرم شوى. اگر او را هم راز خویش قرار دهى، سرّ تو را فاش نمى کند و با کتاب است که مى توان به دانش و نیکى ها دست یافت. محمدتقى شریعتى: من ده ساعت مطالعه مى کنم تا یک سخنرانى کنم و بعضى یک ساعت مطالعه مى کنند و ده مجلس حرف مى زنند. مُنْتِسکیو: کتاب را زیاد مطالعه کنید تا بفهمید که هیچ نمى دانید. عماد کاتب: تا به حال ندیدم کسى امروز کتابى بنویسد، مگر اینکه فردا مى گوید: اى کاش این عبارت را تغییر مى دادم که اگر چنین مى نوشتم، بهتر بود و اى کاش این جملات را اضافه مى کردم که اگر چنین مى شد، نیکوتر بود و اى کاش این قسمت مقدّم بود که اگر چنین بود، جالب تر بود و این شگفت انگیز و مایه عبرت است و این خود، دلیل بر جهل و نادانى بشر است. صادق طباطبایى: کتاب را حافظه بشریت خوانده اند. مجموعه دانش و معارف تاریخ مدّون چند هزار ساله را در کتاب مى توان یافت. هیچ کدام از وسایل ارتباطى، ژرفاى لازم را در اندیشه و تفکر و حوزه قدرت خلاقیت انسان آن گونه که خواندن و نوشتن پدید مى آورد، ایجاد نمى کند. از این رو ترویج کتاب و کتاب خوانى، وظیفه و رسالت اصلى دست اندرکاران فرهنگ و دانش جامعه ما مى باشد. در شرایطى که روابط پیچیده اجتماعى و مشکلات روزمرّه، توان مطالعه را حتى براى علاقه مندان به کتاب کاهش داده است، و وجود رسانه هاى سمعى و بصرى خودى و غیرخودى، به دلیل سهولت برقرارى ارتباط، اوقات فراغت آنان را پر مى کند و به موازات آن، مشکل گرانى کاغذ و وسایل چاپ، نیازهاى مالى دست اندرکاران به ویژه نویسندگان، مترجمان و مؤلفان را تأمین نمى کند، نمى توان براى گسترش عناوین و افزایش تیراژها و کشاندن انسان ها به دنیاى کتاب، به شعار و موعظه بسنده کرد. آثار هلاکت بار و چندجانبه رسانه هاى ماهواره اى و ابعاد خطرناک و مرموز آن، به اندازه کافى، روشن و چشم گیر است. اثرات سوء تلویزیون و تماشاى آن، حتى در بزرگسالان، و نیز دگرگونى هایى که تماشاى این جعبه جادو در کاهش قواى فکر جوانان و حتى خردسالان قبل از دوران دبستان برجاى مى گذارد، جاى تردید، باقى نمى گذارد که رهبران جامعه باید همه توان و امکانات موجود خود را بسیج کنند و یک جریان و نهضت عمومى کتاب خوانى را تدارک ببینند. به نظر نگارنده، این مسأله آن اندازه از اهمیت برخوردار است که حتى باید با اختصاص درآمد حاصله از فروش یک روز نفت در سال براى تهیه وسایل لازم چاپ و نشر، مقدمات توزیع ارزان و حتى در پاره اى از سطوح رایگان کتاب را تدارک دید. پرداختن سوبسید براى کتاب، بدون تردید، از تهیه پنیر و روغن ارزان کم اهمیت تر نیست. اگر به ضرورت گسترش نشر کتاب و فراگیر شدن کتاب خوانى براى حفظ فرهنگ انسانى و تقویت قدرت دفاعى انسان در برابر یورش پیام آوران ویرانگر، اعتقاد داریم، باید از همه راه هاى ارشادى و تشویقى، بهره جوییم، و حتى با برگزارى مسابقه هاى منطقه اى و سراسرى، شوق و ذوق را در افراد جامعه، به ویژه جوانان برانگیزیم.

ترویج فرهنگ کتاب وکتابخوانی

 پرورش وتربیت خواندن ازروزهای اول زندگی وکودکی ودرمحیط خانه وخانواده شروع می گردد وتا آخرین مراحل وعالیترین تحصیلات دانشگاهی ادامه پیدا می کند،پدران ومادران باید عادت کتابخوانی را درفرزندان خود بوجود بیاورندو همچنین مربیان تربیتی که نقش مهمی درتربیت دارند به خردسالان وکودکان آموزشی که لازم وکافی می باشدبدهند تاآنها رابه کتاب خوانده راغب کند واگر این آموزش توسط رسانه های همگانی باشد تاثیر بیشتری دربرخواهدداشت. واما عادت نمودن به کتابخوانی لازم وکافی نبوده ومیبایست نسبت به تحکیم وتداوام آن عادت نمودکه هدف ومقصود مطالعه را تحقق ببخشدوبرای تدوام عادت خواندن میبایست نظامهای دیگر هم به یاری وهمکاری نظام آموزش بیایندخصوصا رسانه های همگانی وامکانات وابرازهای ارتیاطی فراگیرنقش پیگیر وهماهنگ کننده رادررشدکتابخوانی درجامعه برعهده بگیرند.

   اسلام که دینی عالم گیر می باشدبه کتاب وکتابت عجین شده است ومعجزه آن کتاب (قرآن کریم)بوده به اندازه لازم درتشویق وترغیب به امر کتاب وکتابخوانی وگسترش وتوسعه کتابخانه سفارش نموده است.

   دنیای بزرگ وشگفت انگیز کتاب وکتابخوانی به گروه خاصی  وویژه ای تعلق نداشته وهرفرد باید باکتاب زندگی کندومطالعه وکتابخوانی باید بعنوان یک  نیاز واحساس دایمی لازم وروزانه درمیان عموم رایج ومطرح باشدتاافراد جامعه به خواندن ومطالعه ترغیب وفرهنگ کتاب وکتابخوانی رواج یابد.

نقش واهمیت کتاب وکتابخوانی

   درباره اهمیت کتاب وکتابخوانی این است که بانهادینه کردن عادت به مطالعه درهمه تفکرات واندیشه ها ودلها اقدام تاباهمگانی کردن شور ،شوق  وعشق به کتاب وکتابخوانی که آن درجامعه استمرارداشته باشد.اما جای تاسف داردکه عادت به مطالعه  جایگاهی دررشد همه جانبه درهمه سطوح اجتماع ما پیدا نکرده است.وهنوز که است عده ای ازخواندن سرباز می زنندکه می بایست درپیشگیری ازتوسعه وگسترش بیشتراین آفت بمنظور رشد واعتلای فرهنگ عمومی کوشش وتلاش زیادی نمود نمودواین معضل بزرگ راباجدیت وسخت کوشی هرچه تمامتر ازجامعه دورکردوحالا موقعی آن شده است که همه انگیزه ها وموانعی که به هردلیل درزمینه کتاب  وکتابخوانی ایجاد شده است کنار رانده وبایاری ،کمک  ،مردانگی واراده قاطع تصمیم شکست ناپذیری گرفته ونسبت به احیای کتاب وکتابخوانی اقدام کنیم.

   اهمیت کتاب هنگامی که روح به معنا اینکه درپیکره هنر دمیده گرددومعنویت به شکل هنری ارائه می شود درجه تاثیر گذاری وماندگاری آن به شدت روبه فزونی می رودوپرداختن به اصولی ازمسایل فرهنگی کشورازجمله مسئله کتاب وکتابخوانی وراه حلهای جهت رفع معضلات ،تنگناها ومشکلات آن، اگرچه اموری است که نیازمند همت همگانی می باشدولی بخشهای دولتی مسئول آن هستندومی بایست درراه آن سرمایه گذاری نموده وبابصیرت وقدرت نظارت لازم برمسایل فرهنگی داشته باشندوآن راسروسامان دهندودستگاههای دولتی اداره کننده کشورمی بایست باپیشتازی کسانی را  که دارای تفکر واهل قلم هستند ترغیب نمایندتابه مطالعه وتحقیق دست زده وحاصل ونتیجه تلاشهایشان رادرمعرض استفاده کننده وهمگان بگذارندوازاین طریق می توان فرهنگ جامعه را به پویایی وبالندگی رساند.

تجزیه وتحلیل ازکمیت کتاب نقش آن را کم رنگ می کندکه باید مستقیما نویسنده راواردعمل نمودنویسنده ای که باخواندن کتاب آغاز می نمائید وازاول نویسندگی  دانشی رانداشته وبامطالعه بیشتر  به نویسندگی دست یافته است واوفردی کاملا خاصی می باشد.

   درموقع تبلیغ وتمجیدکتاب وکتابخوانی می بایست مسئولیت عرضه کننده وپدیدآوردگان کتاب که دارای اهمیت ومسئولیت سنگینی بوده اند  اشاره نمودواقعا کسانی که برای غذای روان واندیشه نسبت به تهیه وتوزیع کتاب می پردازندباید بداند که درباره خدمت به اینگونه کارها فایده داشته وهمچنین دارای پاداش بزرگی است.

پیامی که در نمایشگاه کتاب درباره اهمیت ولزوم کتابخوانی می باشد ضرورت دارد وباید اهمیت آن را درنظر گرفت جهت بالابردن شکوفایی بیشتر استعدادها توانمند که برای درک وفهم عمیق حقایق همگانی باتحولات علمی وفنی غنا ساختن آن وسازماندهی برتلاشهای فرهنگی وایجاد نظام اطلاع رسانی منسجم وتوانمندضرورت داردوبربهره وری آن درنمایشگاههای کتاب به بازدهی وافزایش آنها کمک می کنند.

   هرگاه ضرورت کتابخوانی واهمیت آن برای همگان تفسیروتعبیرگردد درآن صورت درهیچ جای نباید فردی یافت شود که بامطالعه بیگانه باشدودرهیچ مکان وزمانی نباید وجوداشته باشدمگر نقش محدودی که کتاب درآن نادیده انگاشته شودوافرادرا ازمطالعه می نمایند.

راهها وشیوه های کتاب وکتاب خوانی

      برای ایجاد جذب وجلب افراد به مطالعه راههای می باشد تاآنهارابه کتاب وکتابخوانی ترغیب وتشویق نمائیدکه دراین مقاله به تعدادی ازشیوه های که درراغب کردن مردم به مطالعه راسبب می گرددبیان نمائیم وآن

روشهاعبارتند از:

1- برگزاری مسابقات  کتابخوانی وخلاصه نویسی کتابها می توانند گرایش افراد رابه مطالعه منجر کند واین گونه مسابقات باید ازروی اصول وسنجیده برگزار شود که این زمینه ساز عده ای زیادی از افراد به مطالعه خواهد شد.

2- باگزیده نویسی وخلاصه سازی تعدادی از کتب حجیم وقطورمردم را به مطالعه ترغیب کردکه اغلب به خاطر گرفتاری ونداشتن فرصت کافی ازمطالعه باز می ماندوقتی که آثار خوب ،مفیدوارزنده راخلاصه گردد می تواند دررغبت بعضی از افراد به مطالعه راافزایش داده  ودرآن امر کتاب وکتابخوانی موثر باشد.

3- فراهم کردن امکانات وفرصتهای مطالعاتی برای کودکان ونوجوانان که نیاز به کمک دارندعلاوه برکوشش وتلاش خودآنان نیاز به تلاشها وبرنامه ریزی  ومشارکت حساب شده مربیان دارندجهت تشویق وترغیب آنهابه مطالعه باید نست به تهیه وخریدکتاب آنهارا همراهی کرد وجهت بازدید به نمایشگاهها وفروشگاههای کتاب ویا هدیه کتاب آنها راراغب نمودوبه کودکان قبل ازدبستان باید اهمیت دادکه می تواندباگرفتن هدیه  برجسته ای ازاولیاومربیان علاقه کودکان رابه کتاب وکتابخوانی تعیین وتثبت کردوآنهارا به این راه کشاند.

4- برای ترغیب وعلاقمندکردن کودکان به کتاب وکتابخوانی این است همانطور که بزرگترها مطالعه می نمایندمی تواندکتابهای کودکانه را گزینش کند ودرفرصتهای  که کاری ندارندبرای کودکانشان آن رابخوانندکه این کارسبب کتابدوست وعلاقمند به کتابخوانی بارآمده واین عشق تدریجا دروجود کودک نهادینه می گردد

5- کتابهای تازه وجدیدی به مجموعه ای کتابخانه ها باید افزود. که این مقوله گوارا ودلنشین بوده و به حیات وپویایی کتابخانه  را  تامین وتضمین می کندوبا فزونی بخشیدن به طالبان دانش وبینش آنهاراترغیب نمود،هرگاه امکانات لازم وضروری رابه کتابخانه ندهندآن کارائی حودرا از دست می دهدوقدرت جذب عضوهای جدید رانداردواعضا ومراجعین که قبلا داشته رو به کاهش می گذردبدینوسیله همواره باید کتابخانه هارا  ازلحاظ کتاب تقویت کرد.

6- می بایست با برداشتن گام موثری که مردم را به طرف کتاب وکتابخوانی ترغیب می نمائید وآنها رابه سوی کتاب وکتابخوانی سوق می دهدگامی ارزشمند وتلاشی بزرگی برداردوبایافتن چنین راههای ازقبیل برگزاری نمایشگاههای دایمی کتاب،مسابقه کتابخوانی همراه بااختصاص جوایز برای کتابخوانهاوبرای تلاش بیشتر دراین مسیر باید وسایل رافراهم کردکه ازکارهای اساسی وارزنده،مفید وثمربخش باشد.

7- یکی ازعمده ترین وبهترین راهها افزایش اطلاعات عمومی مطالعه کتاب  می باشدکه همین زمینه ساز گامهای بعدی برای رفع نیاز می باشدوبه گونه مطلوب آنها رابه قله پیشرفت درهمه زمینه های مادی ومعنوی می رساند.

8- ازراههای استفاده ازکتاب خرید آن نمی باشدبااستفاده ازراههای همچون به کتابخانه مراجعه وکتاب به امانت بگیرندوحتی باکرایه کردن کتاب می توان به دنیای شگفت انگیز ،زیبا ودوست داشتنی ارتباط برقرار کردواین رابطه هرروز مستحکم وبادوام تر می شود.

اگربتوان مردم راباهرترتیب که می باشدبه کتاب وکتابخوانی تشویق وترغیب کردواستعدادهای که درجامعه می باشد شناسایی کرد میتوان به توسعه وپیشرفت کشوروجامعه امیدواربودواینکه نتیجه می گیریم اگرفرهنگ کتاب ومطالعه درجامعه مارونق پیداکندوعلاقمندان زیادی به آن روآورندباعث توسعه وگسترش کشور وسرفرازی ملت وجامعه خواهدشد.

فهرست منابع

1-      فدایی،غلامرضا : کتاب وکتابخانه"مدیریت وتوسعه"،تهران،سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی ،1370.

2-      بامفیلد،بریان : آیاکتاب مهم است، ترجمه میترا میرشکار سیاهگل،تهران،کویر،1381.

3-      آذرنگ،عبدالحسین :شمه ای ازکتاب:کتابخانه ونشرکتاب،تهران،کتابدار،1378.

4-      کتاب وکتابخوانی درآیینه رهنمودهای مقام معظم رهبری ،دفترمقام معظم رهبری،تهران،دفترنشرفرهنگ اسلامی،1378.

درباره کتاب و کتابخوانی و انواع کتابها

عین‌القضات همدانی، عارف نامی ایران متوفی به سال 525 ه.ق از مشایخ و شاگرد عمر خیام و امام محمد غزالی (برادر ابوحامد غزالی مشهور)، استادی داشته است به نام شیخ برکه همدانی که کاملاً امی و بی‌سواد بوده، با این حال عین‌القضات سخت به او ارادت می‌ورزیده و در نامه‌های خود بارها از او یاد کرده و نوشته است:

«هفت سال کم یا بیش برکه را -قدس سره- می‌دیدم و هرگز زهره نداشتمی که دست فراکفش او کنم.»1

البته در میان عارفان کم نیستند افرادی که استادان بی‌سواد و امی اما فاضل و عارف و واصل داشته‌اند که می‌توان به «ابوالعباس قصاب» استاد عطار، «شیخ ابوالحسن خرقانی» (425 ه.ق) و نیز شمس‌الدین تبریزی استاد کامل مولانا، اشاره کرد. معمولاً عرفا چیزهایی که از این عارفان نامی ولی امی یا ناشناخته، به‌صورت حضوری یاد گرفته‌اند، بیشتر از استادان علوم کسبی و حصولی بوده است.

هرچند کتاب به معنای اعم آن تنها به معنای اوراقی چند از کاغذ که در میان دو جلد چرمی یا مقوایی قرار دارد نیست و می‌توان آن را شامل کتب انفسی، عقلی، علوی، تکوینی و... نیز دانست، اما در عصر ما آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد و فرهنگ عمومی را ارتقا می‌بخشد، همین مطالعه کتاب‌های معمولی تحریری است. اهمیت مطالعه کتاب و کتابخوانی تا بدان حد است که اگر چنین پدیده‌ای وجود نمی‌داشت، قطعاً نام بسیاری از بزرگان، از جمله همین بزرگان: برکه، شمس، خرقانی و عالمان و عارفان دیگر زنده و برجای نمی‌ماند. چنانچه همین مشایخ اگر دارای سواد بودند و چیزی تحریر می‌کردند، آیندگان را بهره کامل‌تری می‌رساندند و منشأ آثار و برکات بیشتری می‌شدند.

ما امروزه، زندگی، شخصیت و آثار و اقوال شیخ برکه همدانی را از خلال نامه‌های عین‌القضات همدانی یا مقالات شمس که به قلم مولانا تحریر شده، درمی‌یابیم. اینکه شیخ برکه مفسر قرآن بوده و اگر چه عربی نمی‌دانست و تفسیر را نزد کسی فرا نگرفته بود، اما بهتر از مفسران عربی‌دان بر اسرار و معانی قرآن واقف بود، و اینکه خواجه عبدالله انصاری درباره شیخ ابوالحسن خرقانی نقل کرده: «من از خرقانی الحمدلله شنیدم که می‌خواند [یعنی سوره حمد را می‌خواند] که وی امی بود، الحمد نمی‌دانست گفت، و وی سید و غوث روزگار بود.»

البته فقط با نوشتجات و تحریرات آنهاست که به وجود و شخصیت این بزرگان پی می‌بریم.

بنابراین معنای اعم کتاب اگر هم شامل کتب انفسی و تکوینی باشد، نمی‌تواند چیزی از ارزش کتاب‌های منتشره بکاهد. فرهنگ و تمدن انسانی از دیرباز نشان داده که کتاب به هر شکل که باشد (کتیبه، سنگ نوشته، پاپیروس، استخوان، کاغذ و...) همواره جایگاه ارزنده خود را حفظ نموده است.

در دوران گذشته نیز گستردگی معنوی این واژه و اطلاق آن بر کتب انفسی و عقلی و تکوینی وجود داشته، اما با این حال بشر هیچ‌گاه نسبت به کتاب به معنای تحریری آن بی‌رغبت و غافل نبود. و ادیان الهی نیز در قالب اسفار، صحف، مزامیر و کتب، به کتاب اهمیت داده و آن را ترویج نموده‌اند.

چنانکه در قرآن کریم کلمه کتاب 71 بار به کار رفته است و سوره‌ای با عنوان «قلم» نازل گشته و در آن خداوند به قلم و آنچه می‌نویسد سوگند خورده است.

در واقع عالمان وارسته و عارفان برجسته همواره با این دو نوع تلقی و برداشت از معنای کتاب: (تحریری و نفسانی) مواجه بوده‌اند، اما باز هم کتاب تحریری را فراموش نکرده و با شعر یا نثر خود آثار گرانسنگی برای آیندگان خلق نموده‌اند.

جلال‌الدین مولوی با اینکه به شمس تبریزی ارادت می‌ورزیده و حتی نسبت به او عشق می‌ورزیده و ارزش او را از صد کتاب برتر دانسته و گفته:

هر موی من از عشقت بیت و غزلی گشته
هر عضو من از ذوقت خم عسلی گشته

با این حال چیزی از ارزش و اهمیت کتاب در نزد او نکاسته چنانکه خود می‌گوید:

از کتبخانه‌ها و علمنا
ذوق علمی چشیده‌ام که مپرس (دیوان شمس)

بد نیست بدانیم که حافظ هم مطلع زیر را در استقبال از همین غزل مولانا سروده است.

درد عشقی کشیده‌ام که مپرس
زهر هجری چشیده‌ام که مپرس

عشق در نظر عارفان همان مطالعه کتاب انفسی است که به زعم ایشان سالک را از مطالعه کتاب تحریری بی‌نیاز می‌نماید؛ اما همه عارفان و اهل دل چنین نبوده‌اند و به کتاب تحریری نیز عنایت وافر داشته‌اند.

چنانکه صائب تبریزی می‌گوید:

نیست کاری به دورویان جهانم صائب
روی دل از همه عالم به کتاب است مرا

اکنون سخن این است: امروزه در عصر تکنولوژی رسانه‌ای، کتاب معنایی دیگر یافته که دیگر تنها به اوراقی چند در میان دو جلد اطلاق نمی‌شود. همانگونه که در اعصار گذشته کتاب فقط شامل کتائب (کتیبه‌ها) نبود و شامل: سنگی، چوبی، چرمی یا انواع گوناگون دیگر می‌شد، امروزه نیز کتاب صورت‌های متنوع دیگری یافته است، با این تفاوت که کتاب در قدیم تنها به دو صورت کلی: 1- کتاب تکوینی، انفسی و 2- کتاب تحریری (با توجه به سیر تحول در شکل آن در طول تاریخ) وجود داشته، اما امروز حتی شکل تحریری آن نیز تغییر معنا داده به صورت‌های متنوع عرضه می‌شود. به طوری که شاخص بودن شکل سنتی آن هم‌عرض همین اشکال مختلفش، می‌باشد. مثلاً‌ اینترنت، cd‌های فشرده، مجلات، روزنامه‌ها و کانال‌ها و شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای نقش انتقال اطلاعات را بر عهده دارند و نانوتکنولوژی با عرضه حافظه‌های گوشی‌های موبایل و mp3 و انواع مختلف رایانه‌ها سخت به کار انتقال اطلاعات مشغولند.

لذا دیگر نمی‌توان به کتاب تحریری که به شکل معمول سابق عرضه و چاپ می‌شود، به عنوان یک رسانه اکتفا نمود. با این حال به نظر می‌رسد همه این تحولات و پیشرفت‌ها در مقابل تعبیر سابقی که از معنای اعم کتاب می‌شد، (کتب انفسی و کتب تحریری)، امروزه همان جایگاه گذشته را دارد. یعنی از طرفی همه رسانه‌ها نظیر نوعی کتاب انفسی مطرح می‌باشند و کتاب تحریری و چاپی نیز جای خود را به عنوان طرف دیگر آن می‌نمایاند. اگر چنین تعبیر و تفسیری را بپذیریم، ما از هی‌چیک از این دو نوع کتاب بی‌نیاز نخواهیم بود و به هر دو نوع آن نیازمندیم. چنانچه در گذشته افرادی بوده‌اند که تنها به مطالعه کتاب‌های انفسی بسنده می‌کردند و چندان برای کتب تحریری ارزش قائل نبودند؛ برخی نیز برعکس، ارزش و اهمیت بیشتری برای کتاب‌های تحریری قائل بودند.

در مورد گوته شاعر بزرگ آلمانی می‌گویند: در حال احتضار علائمی را با دست خود به نشانه تحریر مطالب و اشعار خود رسم می‌کرده و درست پس از این واقعه، مرگ او را در ربوده است. نیز از او نقل شده:

«من به راستی برای نوشتن به دنیا آمده‌ام! وقتی افکارم بر صفحه کاغذ نقش می‌بندد خود را خوشبخت‌تر از همیشه احساس می‌کنم.» البته او عاشق نوشتن بود. گروهی نیز شیفته مطالعه و برخی مفتون هر دو و پاره‌ای هم به کتب انفسی و هم تحریری ارادت داشتند. عطار، مولانا‌ و عین‌القضات از این دسته اخیر هستند.

امروز نیز همین وضعیت به جهان کتاب و کتابخوانی حاکم است، می‌توان تنها به اینترنت اکتفا نمود، یا هم کتاب، هم اینترنت و یا همه رسانه‌ها و البته کتاب‌های زنده که جای خود را دارند. چرا که هر چند کتاب‌ها بوستان‌های خردمندانند، خردمندان نیز آفریده همین بوستان‌هایند و مطالعه آنها نیز لازم، اما با این حال به هیچ محذوری از مطالعه کتاب به معنی اخص آن معذور نخواهیم بود.

پانوشت:
1- نامه‌های عین‌القضات همدانی، جلد1

بهترین کتاب

            ابتدا بهترین کتاب را بخوانید، شاید فرصت نکنید همه آنها را بخوانید.             هنری دیوید ثرو

            کتاب دستآورد اندیشه فردی یا گروهی است و مطالعه انتقال اندیشه و بررسی آن است. مطالعه، درک ارزش ها، باورها، نگرش ها و هنجارهاست به عبارت دیگرارتباط تنگاتنگ اندیشه هاست.

" اگری و راجرز فهرستی از اهداف مطالعه را ارائه نموده اند، بر اساس آنچه ارائه کرده اند عادت به مطالعه از نیازهای فطری انسان سرچشمه می گیرد. اهداف و انگیزه های مطالعه در فرهنگ های مختلف متفاوت است، ولی می توان گفت که انگیزه های مطالعه بر پایه فهرستی که آنها تهیه نموده اند و در زیر ارائه می شود استوار است:

"عادت، وظیفه، گذراندن اوقات فراغت، آگاهی از مسائل جاری، ارضاء میل شخصی، نیاز زندگی روزمره، افزایش علائق و سرگرمی ها، ارضاء علائق ذوقی،  حرفه ای، و وسعت بخشیدن به این نوع علائق، ارضاء نیازهای اجتماعی و شخصی، ارضاء نیازهای اجتماعی و شهری به عنوان یک شهروند، رشد عمومی از جمله ارتقاء سطح فرهنگی، ارضاء نیاز های روحی و معنوی." 1

 مطابق استاندارد یونسکو کتاب نشریه ای است غیرادواری که از 48 صفحه بیشتر و بطور مستقل صحافی شده باشد. " در تعریف علمی کتاب یک رسانه گروهی است که در آن مطالبی ظبط شده باشد، قابل انتقال باشد و بازیابی مطالب آن از نظر زمان و مکان محدود نباشد." 2

" جان راسکین می گوید: همه کتابها را می توان به دو گروه تقسیم کرد، کتابهایی که برای ساعت معینی است و کتابهایی که برای همیشه است. کتابهای ماندگار از طرفی بیشترین خواننده را دارند و فقط  برای یک یا دوسال در فهرست کتابهای پرفروش نبوده و مطالب آن دارای ارزش زمانی مشخص نیست، و پایدارترین اطلاعات محسوب می شوند، از طرف دیگر این کتابها محدودیت مکانی ندارند، و ناشرین مختلف آنرا در اختیار خوانندگان خود قرار می دهند.

کتابهای ماندگارایجاد اشتراک فکری می کنند و گاه هیجانات حاصل از مطالعه آن همان تآثیری را در خواننده ایرانی می گذارد که در خواننده غیر ایرانی می گذارد." 3

" کتاب از روزگاران قدیم به عنوان یکی از رسانه های مهم انتقال علم و دانش بین افراد ونسل ها و تمدن های مختلف بوده است. کتاب یک محصول فرهنگی، علمی، اجتماعی، صنعتی و حاصل رنج گروهی جامعه، نویسنده، ناشر و توزیع کننده است که در نهایت با هدف اعتلای علمی، اطلاعاتی و افزایش آگاهی در اختیار خواننده قرار می گیرد. " 4

در مورد مطالعه واهمیت آن بویژه مطالعه کتاب دیدگاههای مختلف وجود دارد، و با توجه به پیشرفت فنآوری اطلاعات و منابع اطلاعاتی، ودسترسی به اینترنت و کتابهای الکترونیکی، اطلاعات گردآوری شده در کاغذهای صحافی شده و تزئین شده به جلد و پوشش ( کتاب ) هنوز از اهمیت فراوانی برخوردار است. اهمیت کتاب را می توان از چند دیدگاه بررسی کرد:

1ـ دیدگاه اجتماعی : عادت به مطالعه، امری اکتسابی است،و گرایش به آنرا می توان از دوران کودکی پروراند و تقویت نمود. مطالعه را می توان یک حس قلمداد کرد، حسی که باید برانگبخته شود [ ایجاد انگبزه مطالعه ] تاکودک با دنیای کتاب و کتابخوانی آشنا گردد. زمانی که صرف مطالعه می شود با توجه به سن، نوع حرفه و هدف مطالعه کننده متفاوت خواهد بود.  با گسترش ارتباط و رسانه های ارتباطی ، ارتباط  و انتقال اطلاعات از طریق رسانه های نوشتاری و غیر نوشتاری صورت می گیرد.  سهولت دسترسی به کتاب و آشنایی بیشتر جامعه با آن از علل  اساسی استفاده از کتاب به عنوان یک رسانه نوشتاری است. داد کرد، حسی که باید وراند و تقویت نمود. ده به جلد و پوشش ( کتاب ) هنوز از اهمیت فراوانی برخوردار است. بهای

2ـ  دیدگاه اقتصادی( شغل و وظیفه ): باید به تناسب شغل و وظیفه در کنار تجربه مطالعه بویژه مطالعه کتاب قرار گیرد. کتاب ابزاری برای معرفی ارزشهای جامعه و فعال کردن نیروی تخیل و ایجاد تفکر جدید ( تفکر مستقل و انتقادی )، تقویت نیروی استدلال و استنباط و بالا بردن قدرت تمرکز است.

ما در عصری قرار داریم که با توجه به فنآوری های پیشرفته انسان مولد و متکی بر دانش فنی اهرم تقویت کننده اقتصاد، سیاست و اجتماع است. دانش فنی با تجربه به دست می آید و با مطالعه تقویت می شود، و چه بسا منجر به تولید جدید می گردد.

3ـ دیدگاه روان شناسی: مطالعه نیاز زندگی روزمره است، فرد با خواندن کتاب اهداف خاصی را دنبال می کند،افزایش اطلاعات،انگیزه اساسی مطالعه، و  گذراندن اوقات فراغت ، افزایش سرگرمی ها و  بالا بردن سطح عزت نفس، نتیجه جانبی  مطالعه است. " امروزه از کتابخوانی به عنوان یکی از موثرترین روشها برای پیشگیری از اختلالات عاطفی، انحرافات اخلاقی، کژرویهای اجتماعی و درمان ناسازگاریهای روانی استفاده می شود. به بیان دیگر کتاب درمانی از ساده ترین و در عین حال پراثرترین روشها برای درمان بسیاری از پریشانیهای روانی، افسردگی، پرخاشگری و ... می تواند باشد. بسیاری از روانشناسان از کتاب درمانی برای ایجاد نگرش و انگیزه تازه در میان نوجوانان و تقویت احساس اعتماد به نفس و خود ارزشمندی در آنان بهره می گیرند." 5ین حال پراثرترین روشها برای درمان بسیاری از پریشانیهای روانی، افسردگی،  

4- دیدگاه فرهنگی (  کسب علم و دانش ):  خواننده کتاب یک جستجوگر است جستجوگری که نه تنها به دنبال افزایش مهارت ها و کسب اطلاعات است، بلکه با برانگیختن حس کنجکاوی، به د نبال پاسخ به سوال است. " مطالعه ای که معلول پرسشهای مشخص باشد، سودمند تر از کنجکاوی نامشخص است، اما باید افزود که برابر شواهد موجود موفقیت های بزرگ اغلب با گستردگی کنجکاویهای دانشجو( مطالعه کننده ) مربوط است. 6  پی گیری یک موضوع موجب افزایش اطلاعات فردی و انتقال آن به دیگران، و یااستفاده اطلاعات بدست آمده در زندگی روزمره و  بالا بردن سطح عزت نفس فردی موثر است.

کتاب خوب یا بهترین کتاب کدام است؟  با توجه با اهداف مطالعه و دیدگاه هایی که در خصوص آن وجود دارد، هر  کتابی در جای خود بهترین کتاب است، با توجه به مدار فکری خواننده  ( نیاز اطلاعاتی )، نوع و مقدار بهره گیری ازاطلاعات و منابع دستیابی به  اطلاعات ( منابع چاپی مانند کتاب ومنابع  الکترونیکی مانند اینترنت )  مشخص می شود،  خواندن یک کتاب با توجه به فرهنگ جا افتاده  استفاده از آن، به دلها می نشیند و هر نظاره گری را به وجد می آورد.

                                                                                                                                        مسعود فلاحت منش

به مناسبت روز کتاب و کتاب خوانی

میتوان فضل و معرفت انسان را از اندازه گرایش و عشق او به کتاب و کتابخوانی میزان کرد و میتوان از این محک گوهر آدمیان عیار گرفت.

هر روز رسانه ای و فرهنگ پروری به جمع فرهنگ سازان جهان اندیشه راه میابد، اما هرگز قدر و منزلت کتاب رو به کاهش نمیگراید و غباری بر آیینه خورشید کتاب نمینشیند. گشت و گذار در هیچ صحرایی به اندازه گرداندن دیده بر روی برگهای کتاب طراوت بخش نیست. و به حق که میان حق و باطل فاصله همان قدر است که میان گشودن و بستن کتاب.

اگر باز جویی خطا از صواب **** نیابی یکی همنشین چون کتاب

به کتاب اهمیت بدهیمکتاب میراثی ماندگار، پدیده ای باشکوه و با ارزش و عنصری رشد افرین و روشنگر در پهنه زندگی بشر است. افتخار ما نیز در این است که فرهنگ باورهای دینی ما – یعنی آیین مقدس اسلام – مبتنی بر ارزش بینش و دانش و ارجمندی کتاب و نگارش است و خداوند منان معجزه ابدی آخرین و محبوب ترین فرستاده اش را یک کتاب قرار داده است.قرآن کریم سرامد همه کتابهای عظیم است. همچنین پیشینه فرهنگی ما و شمار کتابها و کتابخانه ها در عصر شکوفایی تمدن اسلامی و اهتمام دانشمندان اسلامی و ایرانی در پدید آوردن آثار ارزشمند جهانی، همه و همه ناظر بر اهمیت کتاب و کتابخوانی است.

وظیفه همه افراد فرهیخته و همه نهادهای فرهنگی کشور است که در اشاعه، گسترش و تقویت هرچه بیشتر مسأله کتاب و کتابخوانی اهتمام ورزند و در یک کلام، همه درد آشنایان و دل اگاهان به منظور بسیج همگانی برای گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی بپا خیزند تا هنگام خجسته ای پیش آید که در آن، (کتاب) همه جا، برای همه کس و در همه وقت به وفور یافت شود و مطرح باشد و هیچ کس در هیچ جا بهانه ای برای کتاب نخواندن نداشته باشد.

جایگاه کتاب در فرهنگ و حاکمیت اسلامیاسلام، دین اندیشه و معرفت، دین دانش و کتاب و معنویت است. چنانکه میتوان گفت اصولاً ایین اسمانی ما، پرچمدار کتاب و کتابخوانی در زمین است اندکی تأمل و کاوش در لابلای اوراق زرین تاریخ اسلام، این حقیقت را به روشنی مینمایاند.

ما وارثان نظام گرانبها، فرهنگ پویا و تمدن والای اسلامی، تا چه میزان باید به برخورداری از آثار مکتوب، فزایندگی کتاب و گستردگی کتابخوانی، دل خوش بداریم و بر خود ببالیم؟

مقام معظم رهبری با استناد به تاریخ، از حضور خجسته و پرتو افشانیهای آثار گرانسنگ اسلامی یاد میکند و با اشاره به اشتیاق و اقبال غیر مسلمانان از بهره وری از این گنجینه های شکوهمند، خاطر نشان میسازد که جاذبه شور انگیز کتاب و بالندگی دانش و فرهنگ و کتابخوانی از آغازین سالهای حیات فرخنده اسلام، چنان دامنه گسترده ای یافت که تأثیر آن تا قرنها تداوم داشت.

ما امروز میخواهیم آن حکومت و آن نظام و آن تمدن را در کشورمان پیدا و محقق کنیم پس باید به کتاب اهمیت بدهیم.

کتاب و تحول فرهنگی:بی تردید پیرایش فرهنگ از زواید زیان آور، آرایش فرهنگ پاکی و خلوص و گسترش فرهنگ در همه سطوح و برای تمام اقشار، نیاز به تلاش و همبستگی فراوان دارد و کتاب میتواند در عرصه و میدان بخوبی به کار گرفته شود و کارایی خود را به نیکی به منصه ظهور و بروز برساند.

در تحول فرهنگی جامعه مطمعئناً نیاز به آن است که ما در باب فرهنگی و علوم و معارف بشری، هم ارتقاء فرهنگی پیدا میکنیم، هم شمول فرهنگی و هم خلوص فرهنگی، یعنی خالص کردن فرهنگ اسلامی و ایرانی خود از چیزهایی که زاید و مضر است. بلا شک معارف کنونی که در اختیار ماست بخاطر ضعف و انحطاط فرهنگی در طول دوره های اخیر دچار آن بودیم با برخی زواید مضر همراه است که بایستی فرهنگ ملت ما که بر پایه های اسلامی و بینش اسلامی هم متکی است از آن استخلاص شود این سه چیز برای تحول فرهنگی جامعه لازم است: رقاء فرهنگی، خلوص فرهنگی، شمول فرهنگی، ... هوشمندی و با فرهنگ بودن، حقاً بایستی به همه قشرها و به همه مردم گسترش پیدا کند، و این تلاش و مجاهدت لازم دارد.

سرگذشت کتاب در گذشته و حال کشور:کتاب و مطبوعات در طول سالیان دراز، سرگذشتی پر فراز و نشیب داشته اند. در روزگار سیاه طاغوت در حالی که افکار و اندیشه های الحادی بسادگی زمینه انتشار میافتند، نشر آثار و مفاهیم اسلامی به شدت تحت کنترل رژیم بود، ولی سر انجام به برکت پیروزی انقلاب اسلامی و تحقق شعارهای اسلامی و تحقق شعارهای اصلی استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، دنیای مطبوعات هم از عطیه الهی آزادی بهره مند گردید. بدیهی است که همه فرهیختگان و آزادگان این آزادی را مبارک میدانندو خجسته میخوانند، اما به همان اندازه هم روشن استکه هرگاه کسانی بخواهند موذیانه از گسترش عظیم آثار مکتوب سوء استفاده کنند و به بهانه بهره وری از آزادی، آزادانه دست به دسیسه بازی و توطئه سازی بزنند و مجری سیاستها و نیات پلید دشمنان شوند و همسو با آنان تیشه بر ریشه اصول بنیادین باورهای اسلامی و انقلابی ملت مسلمان ایران بزنند، همه آزادیخواهان و آزاد اندیشان آنها را طرد خواهند کرد.

نقش بر جسته کتاب:نقش برجسته، والا، حساس و سازنده کتاب در پویشهای تکامل آفرین فردی و اجتماعی ناشی از گستردگی روح ارزشی دانش و بینش و ابهت و اهمیت فرهنگ مکتوب در تاریخ بشری است، و به راستی سزاوار نیست چنین عنصر مهمی را بدست فراموشی و یا کم توجهی بسپاریم.

در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه مانده اند و روابط فرهنگی جامعه بشری نیز از پوشش کتاب و مبادلات فرهنگی تقویت شده است .

اسناد ارزشمند تاریخ :اگر چه گفتن و بازگفتن از همه شگفتیهای انقلاب اسلامی و عظمتهای این دوره تاریخی تلاش مطلوبی در راه ماندگار سازی حماسه های بزرگ این روزگار است اما دفاع مقدس ما در رویارویی با حق ستیزان و متجاوزان و متجاوزان و باطل گرایان نقطه عظیم و برجسته و روشنی در این میان است. هرچند ابعاد جنگ تحمیلی به تمامی در کتابها ثبت نشده و عظمتهای توصیف ناپذیرش به بیان نیامده، با این همه تلاشهای ارزشمندی در این زمینه صورت گرفته است، به گونه ای که باید گفت مجموعه آثار ارائه شده در این زمینه، براستی اسناد ارزشمند تاریخ معاصرند.

آثار ماندگار:یک کتاب خوب، ماندگار و تأثیر گذار، چگونه به یک اثر خاطر آفرین و ماندگار بدل میشود؟ یکی از مهم ترین ویژگیهای چنین آثاری، در نظر گرفتن این نکته مهم است که این گونه کتابها دست کم پاسخی به یکی از سوالها و یا نیازهای مخاطبان خود بدهند، پاسخی که با توجه به اولویتها، زیبا و متین و استوار و قانع کننده باشد. برای این که اثری ماندنی بشود. باید خوب باشد. آثار خوب میماند، در دلها جای میگیرند و کهنه نمیشوند. خوب هم که میگوییم یعنی پاسخ به یک سوال و یک نیاز باشد . خوب فقط معنایش این نیست که از لحاظ هنری خوب تنظیم شده باشد و خیلی عمیق باشد، بلکه ممکن است اینطور نباشد، لیکن پاسخی به یک نیاز باشد.

راستگو ترین ترازو:در میان همه ابزارهای فرهنگی کتاب جایگاه ویژه ای دارد. تاریخ هیچ تمدنی خالی از کتاب و کتابت نبوده.میتوان کتاب را در کنار مبارک ترین پدیده های بشری – وبلکه الهی – نشاند.کتاب خاموش ترین آوازی است که در خانه های ما میپیچد و چه سرها را که به سامان میرساندو چه دلها را که به گرمی مینشاند. کتاب راستگو ترین ترازویی است که میتوان فرهیختگی اقوام را با ان سنجید و سبز ترین برگی است که جز به نسیم معرفت نمیرقصد.

پیر راه است برای سالکان
خرد ناب است برای عقل ورزان
آیینه شوق است برای سوخته دلان
پیشوای داناست برای راه گم کردگان
گنج روان است برای سودا گران
و همراه لایق است برای پیامبران

همه فرهنگها با کتاب آغاز میشوند، با کتاب میبالند و تجربه های خود را به کتاب میسپارند. از این میان اسلام بیشترین بهره را از کتاب برده است زیرا وحی احمدی و گرامی نامه قرآن از مشرق برگ و قلم درخشیدن گرفت و معجزه سترگ محمد (ص) در میان سطرهای کتاب صورت پذیرفت.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی

ترویج کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان، به معنای تلاش برای علاقه مند کردن آن ها به مطالعه و ایجاد عادت به مطالعه به عنوان یک برنامه ی روزانه است.
توسعه و ترویج کتابخوانی در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ (۱۳۶۰-۱۳۵۰) مورد توجه یونسکو قرار گرفت و اکنون از موضوع ها و دغدغه های بزرگ کشور های در حال توسعه است. پژوهش های یونسکو جایگاه مهم کتابخوانی و اهمیت آن را برای توسعه ی  اقتصادی کشور ها روشن ساخته است.
 ترویج کتابخوانی موضوعی چند وجهی است و شامل سطح خرد و کلان  است. اگر از سطح کلان  به آن نگاه کنیم، راهبردی ملی و نیازمند توجه و برنامه ریزی برای حلقه های گوناگون کتاب و کتابخوانی است. این حلقه ها شامل تألیف، نشر، برپایی و تجهیز کتابخانه های عمومی و ... است. یک سوی این حلقه، دسترسی به کتاب های مناسب و ارزان و سوی دیگر آن، ایجاد انگیزه برای کتابخوانی است.
 اگر ازسطح خرد به کلان حرکت کنیم، باید کتابخوانی را از خانواده شروع کرد، زیرا بنیادهای عادت به مطالعه در خردسالی و نخست در خانواده شکل می گیرد و سپس در آموزشگاه ها و با همکاری مربیان و ....
در کتابک  تلاش می شود که دانسته ها و  تجربه های  ایران و جهان در این زمینه در اختیار مخاطبان گذاشته شود تا باب اندیشیدن، گفت و گو و بیان دیدگاه ها درباره ی این مسئله ی ملی باز شود  و با برخوردار شدن کتا بخوانی از اعتبار اجتماعی و بالا رفتن  انگیزه های  مطالعه، دیگر نگران نرخ بسیار اندک کتابخوانی در کشور نباشیم.
چرا ترویج کتاب خوانی اهمیت دارد؟
دوران  دوران جهانی شدن و انفجار اطلاعات است. کودکان و نوجوانان با حجم عظیمی از اطلاعات که  به شکل غیر فعال دریافت می کنند، روبه رو هستند. برای کودک امروزی فضا و امکانات کافی برای استقلال فکری وجود ندارد، امکان آشنایی حسی با طبیعت  یانیست یا کم است، بازی ها بیشتر آماده اند و کودک مانند گذشته  نمی تواندهنگام بازی، نظم پذیری، سازمان دهی ، اداره کردن و اداره شدن  از سوی دیگران و  مهارت تصمیم   گیری را نمی آموزد. بنابراین، به دنبال دستیابی به  گونه ای استقلال درونی است.
کودک امروزی خیلی زود  دنیای  کودکی را ترک می کند، پرده از رازها برایش کنار می رود و احساس دانستن همه چیز، تمام احساس شگفتی و کنجکاوی ای که او را به سوی علم و خلاقیت راهنمایی کند، راه را برای پیشرفت های بیشترش می بندد. این بی تفاوتی ناشی از دانستن همه چیز، نه تنها برای برای زندگی او زیانبار است.
تلاش خانواده ها و مربیان و آموزگاران،‌ از مهد کودک تا دبیرستان، در انباشت اطلاعات علمی در ذهن کودکان و نوجوانان از یک سو، و نقش کامپیوتر و دنیای مجازی از سوی  دیگر ،‌ ارتباط کودکان و نوجوانان را با دنیای واقعی، به ویژه جامعه ی انسانی محدود کرده است.
آن ها که به وضعیت زندگی و نیازهای کودک و نوجوان امروزی آگاهی دارند، می دانند که کتاب امن ترین  پناهگاه کودک و نوجوان است. اهمیت کتاب وقتی روشن تر می شود که  بدانیم اگر عشق به مطالعه از کودکی در انسان پدید نیاید و مطالعه به یک نیاز معنوی درزندگی او تبدیل نشود، ذهن  او در جوانی تهی خواهد بود و آن وقت است که سادگی و بی تجربگی جوانی، راه را برای نفوذ بدی ها باز می کند و گوشه های زشت طبیعت انسان آشکار می شود.
سعادت فرد و جامعه در گرو ا حساس مسئولیت نسبت به نسل آینده استپدر و مادرها و آموزگارانی که درک درستی از وظایف خود برای بنای زندگی آینده کودکان دارند، ایجاد عادت به مطالعه و انگیزه ی خواندن را راهی غیر مستقیم برای پاسخ به نیازهای روحی و پر کردن خلاء موجود در زندگی کودک امروزی می دانند و از این راه به پرورش نسل آینده می پردازند.

اهمیت مطالعه و کتاب خوانی

کتاب ابزار انتقال پیام فرهنگ و تمدن از نسلی به نسل دیگراست . کتاب ابزار کمال و تفکر است . فیلسوف انگلیسی فرانسیس بیکن در مقاله تحصیل و مطالعه می گوید :"ابتدا مطالعه ذات آدمی را به کمال میر ساند بعد ها خود انسان با تجربه و تمرین به مرحله کمال می رسد ." "مردم حقه باز مطالعه را حقیر می شمارند ساده دلان آن را می ستایند و تنها خردمندان هستند که مطالعات خود را به کار می برند"و باز می گو یند :"کتاب را بخوان تا ما یه تامل سنجش و اندیشیدن تو باشند."از این رو برخی از کتاب ها را باید چشید و برخی را بلعید و تنها تعداد کمی را باید خوب جوید و هضم کرد.

رهنمود هایی برای مطالعه مفید تر و اثر بخش تر :

1-برای مطالعه هر نوع کتاب درسی یا غیر درسیمدیریت زمان و صرفه جویی در آن و داشتن هدف های روشن و مشخص و برنامه ی از پیش طرا حی شده به عنوان نقشه را ه نظم وتر تیب در انجام امور .سرعت عمل در انجام کار ها و پذیرش روش ها و فنون جدید و موثر ضرورت دارد در غیر این صورت مطالعه ما باز دهی نخواهد داشت. منظور از برنامه داشتن این است که بدانیم کدام کتاب پایه و اصلی است و خواندن آن انرژی بیشتری می طلبدو کدام کتاب ها فر عی هستند و باید بعدا مورد مطالعه قرار گیرند. مطالعه نباید تصاد فی گهکاه و هر چند وقت یکبار باشد.

2-برای مطالعه موثر تر و سریعتر باید روش مطالعه را به گونه ای طراحی کنیم که مطالعه ما فعال باشد. یعنی هنگام مطالعه از نکات مهم و جالب یاد داشت برداری کنیمو یاد داشت هارا با ذکر تاریخ به طور منظم طبقه بندی و نگهداری کنیم زیرا این عمل به یاد گیری و تمرکز حواس کمک می کند.

3-زمانی را برای مطالعه انتخاب کنیدکه با نشاط و شاداب هستیدو می توانید تمر کز حواس داشته باشید. برای حفظ تمر کز حواس محیط اطراف شما به هنگام مطالعه باید کاملا آرام باشد و صدای رادیو .تلویزیون وصحبت های دیگران افکار و حواس شما را پریشان نکند.بنا بر این مطالعه در یک محیط خاصبه تمرکز حواس بیشتر و ایجاد آمادگی ذهنی کمک می کند . در عین حال شرایط فیزیکی و مکان مطالعه از نظر نور و صدا و هوا و در جه حرارت مناسب و نظایر آن باید مورد توجه قرار گیرد.

4- به حا فظه انسان نمی توان تکیه کرد .یاد داشت برداری هنگام مطالعه یا پس از مطالعه یکی از روش های مهم برای بالا بردن میزان اثر بخشی مطالعه است . پس سعی کنید از مطالب خوانده شده خود خلاصه برداری کنیدو خلا صه ای از اندیشه ی خود و ارزیابی مطالب را نیز در دفتری یاد داشت کنید و مطالب را با فهرست کرد ن و رعایت تقدم و تاخر با نظمی جدید بنویسید که حضرت پیامبر در این مورد می گوید :"دانش را با نوشتن به بند بکشید و نزد خود نگه دارید".

5-برای انتخاب درست کلمات ابتدا پیش گفتار و مقدمه و فهرست کتاب را مطالعه کنید زیرا معمولا برای مطالعه این قسمت ها می توانید شناختی همه جانبه و بر داشتی کلی نسبت به کل کتاب بدست آورید و در وقت خود صرفه جویی کنید . این گونه مطالعه مطالعه ای اجمالی است و از این طریق می توان در یافت که محتوای کتاب با موضوع مورد نظر شما ارتباط دارد یا خیر.

6-هدف از مطالعه یک کتاب نباید زود تمام کردن آن باشد بلکه خوب تمام کردن کتاب یا خوب خواندن آن مورد نظر است زیرا هدف فهمیدن و در ک مقصود نویسنده است . بدیهی است کیفیت مطالعه بر کمیت مطالعه بر تری دارد و نظامی گنجه ای در این باره می گوید:"میکوش به هر ورقکه خوانی ""تا معنی آن را تمام کنی".

7-سعی کنید کتاب ها را در زمینهمورد علاقه خود انتخاب کنید در این راه می توانید از افراد مطلع صاحب نظر و کتاب شناس کمک بگیرید تا بتوانید با توجه به اولویت ها و تنگناهای زمانی و فعالیت های روز مره کتاب مناسبی را انتخاب منید. بنا بر این از مطالعه کتاب های متفرقه که ارتباطی با هدف و نیاز شما ندارد بپرهیزید زیرا مطالعه متفرقه بی برنامه و اتفاقی بازده چندانی ندارد و بر دامنه دانش تخصصی شما نمی افزایدو به پاره ای از دانسته های سر گردان در ذهن شما تبدیل خواهد شد.

8-مطالعه و تفکر لازم و ملزوم یکدیگرند .مطالعه وسیله ی یاد گیری معرفت است و تفکر عامل ملکه ساختن آن در ذهن است.مطالعه بی تفکر ثمری ندارد .بنا براین سعی کنیددر برخورد با عنوان کتاب یا موضوع مورد علاقه خود دقایقی چند به طرح سوالاتی گوناگون و اندیشیدن در باره موضوع مورد نظر بپردازیدو ساعت مطالعه و تفکر را هم آهنگ کنید.منظور از بر خورد سوالی با کتاب این است که هنگام مطالعه فرض کنیدکه نویسنده مقابل شماست و می خواهید با خود او در باره مساله صحبت منید و سوالات ذهنی خویش را از او بپرسیدیا در موضوعی خاص که پرسش هایی در ذهن دارید و هنگام مطالعه می خواهید جواب آن ها را از کتاب پیدا کنید حالتی است که هم تمرکز فکری می آورد و هم به فهم بهتر کمک می کند و هم ذهن را پویا تر می سازد.

9-اگر کتاب در دست مطالعه متعلق به خود شماست می توانید برای مرور بعدی زیر برخی مطالب مهم آن را خط بکشیدیا خلاصه ی بند یا مطلب را در دویا سه جمله در سمت راست کتاب یاد داشت کنید .هم چنین اگر یک یا چند بند از مطالب کتاب حاوی نکات پر معنی بود می توانید کنار آن ها یک عمودی بکشید یا علامت ضربدر بگذارید یا یک سوال کوتاه مطرح کنید که هنگام مطالعه مجدد شما را به اندیشیدن دعوت کند.

10-برای آن که از کتاب خوانی لذت و فایده ببریدکتاب را متناسب با درک و فهم و دانش خود انتخاب کنید و سیر مطالعاتی داشته باشید.مسیر مطالعاتی را مانند نردبان تصور کنید که قرار است پله های آن را یکی یکی طی کنید تا به تدریج به سوی کمال گام بر دارید نه آن که هر چه پیش آید خوش آید!

11-از نکات دیگر که به فعال سازی مطالعه شما کمک می کند باز گو کردن مطالب مطالعه شده برای دیگرا ن است زیرا وقتی مطالب مطالعه شده را برای دیگران نقل میکنید بهتر در ذهن شما می ماند پس توصیه می شود در مورد مطالب کتاب مورد مطالعه با پدران و مادران و یا همکاران خود یا اشخاص علاقه مند دیگر به بحث و گفتگو بپردازید تا مطالب در ذهن شما بیشتر جایگزین شود.

12-سعی کنید همه قسمت های کتاب مانند تصاویر نمودار ها پانویس ها و تو ضیحات اضافی و خلاصه فصل ها را به طور جدی مورد مطالعه قرار دهید زیرا ممکن است این قسمت ها که برای تسهیل فهم مطالب کتاب در نظر گرفته شده به اندازه چند صفحه کتاب مطالب داشته باشد.

13-اگر در نظر دارید به دو ستان خود کتاب امانت دهید مشخصات امانت گیرنده و تاریخ امانت و تاریخ بر گشت کتاب را در دفتر یادداشت کنید. در ضمن اگر کتابی را از کتابخانه و دوستی یا کتابخانه عمومی به امانت گرفته اید آن را در جای مشخصی قرار دهید وبا کتاب های شخصی خود مخلوط نکنید .سعی کنید کتاب های امانتی را در مهلت مقرر بر گر دانید تا نشان دهید که شخص منظم و متعهد و مسئو لیت پذیری هستید.

14-نگاه اجمالی به کل کتاب یا ورق زدن قبل از مطالعه یک کتاب و خواندن بعضی صفحات به طور تصا دفی و نمونه روش هایی هستند که در انتخاب کتاب مناسب به ما کمک می کنند . برای انتخاب کتاب خوب نباید حالت غافل گیری داشت بلکه باید از راهنماییو ارشاد کتاب شناس و کتاب دار متعهد بهره جست. همان طور که شناخت درست از دشمن لازم است تشخیص کتاب های خوب و مفید از کتاب های بد و مضر نیز ضرورت دارد .

15-در خواندن هر نوع مطالب قابل خواندن در مر حله اول درک و فهمیدن ودر مرحله بعد پذیرفتن یا نپذیرفتن قرار دارد .پس در آغاز بکو شید پیام نویسنده را در یابید. سپس در مورد آن فکر یا شک یا مباحثه نمایید. اما آن را تا زمانی که به مر حله دوم یعنی مذر حله قبل پیش نیامده است نپذیرید.فراموش نکنیدکه در این میان ارز ش های الهی و فطرت انسان معیار بسیار محکمی است که می تواند در قبول یا رد نظریات ارایه شده مورد استناد قرار گیرد.



چند توصیه به پدران و مادران در مورد کتاب و کتابخوانی:

-سعی کنید نزدیکترین کتابخانه عمومی محل سکونت خود را شناسایی کرده و عضو آن شوید از آن جا کتاب به امانت بگیرید و مطالعه کنید.

- سعی کنید فرزندان خود را به عضویت نزدیکترین کتابخانه عمومی به ویژه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در آوریدو سعی کنید با همکاری انجمن اولیاء و مربیان مدرسه نمایشگاه کتاب و مسابقه کتاب خوانی برگزار نمایید.

-سعی کنید در مدرسه فرزند خود اول کتابخانه ایجاد و راه اندازی کنید و سپس آن را فعال سازیدو فرزند خود را در رفتن به کتابخانه تشویق کنید.

- سعی کنید گاهی بخشهای مهم وجالب از یک کتاب را برای اعضای خوانواده خود بخوانید و در باره ی آن بحث کنیدو یا در باره اهمیت مطالعه و کتابخوانی با فرزندانتان صحبت کنید و برای یافتن پاسخ برخی سوالات فرزند خود را به کتاب ارجاع دهید.

- سعی کنید گاهی او قات تلویزیون را خاموش کرده وبه مطالعه بپردازیدو سعی کنید با افراد اهل مطالعهو اندیشمند در تماس باشیدو با آن ها به معاشرت بپردازیدتا شوق و انگیزه ی مطالعه در شما و اعضای خانواده ی شما شعله ور گردد و کوشش کنید بخشی از اوقات فراغت خود را به مطالعه بپردازید.

برگرفته شده از سایتمیهمانان توانایی مشاهده ی لینک ها را ندارند، لطفا برای عضویت اینجا را کلیک کنید.

---

خدایا خیلی دوست دارم .

باردیگر درباره اهمیت کتابخوانی

نویسنده:حیدر ایمنی

از آنجا که تغییرات اساسی و بنیادین در هر جامعه، وابستگی کامل به همۀ نهادهای فکری و فرهنگی آن جامعه دارد، و نیز به دلیل اهمیت کارآیی و شدت تأثیرگذاری‌ای که در مسائل فرهنگی مشهود است، می‌توان به این درک و دریافت رسید که رهبران خردمند و جوامع‌ِ خواهان پیشرفت و اعتلاء، همواره باید نگران اوضاع فرهنگی خود باشند؛ چه آنکه هر تحول و جهش مطلوبی، در پرتو رشد فرهنگی حاصل می‌شود و به بار می‌نشیند.
خوشبختانه برخورداری فرهنگ ارزشمند ما از ریشه‌های قوی و مانا، نگرش ها و پویشهای فرهنگی ما را قدرت و استحکام فزاینده‌ای می‌بخشد؛ زیرا ما با فرهنگی رشد کرده‌ایم که تمامی جلوه‌های افتخارآفرین‍َش، نمودهای راستین فرهنگی‌اند.
نخستین جلوۀ باشکوه چنین ارزشی را می‌توان در ابتدای برنامه‌های پیامبر عظیم‌الشأن اسلام یافت، که رسالتش را با فرمان‌ِ «خواندن» از سوی خداوند آغاز می‌کند و پی می‌گیرد. در همین فرهنگ مقدس است که خداوند یگانه، به قلم و حرمت آن سوگند یاد می‌کند و معجزۀ جاودانۀ آخرین سفیر الهی را یک کتاب آسمانی تشکیل می‌دهد.
این نشانه‌های روشن، به افزودۀ پیشینۀ پ‍ُربار فرهنگی ما، یعنی شمار کتابها و کتاب‌خانه‌ها و کتاب‌نگاران، و ظهور و وجود بزرگان و نام‌آوران و اهالی دانش و اندیشه و بینش در عرصۀ شکوفایی تمدن و گسترش فرهنگ مطلوب، ما را متقاعد می‌سازد که «کتاب» را یکی از برترین، زیباترین و مهم‌ترین تجلیات فرهنگی بدانیم و آن را از گران‌سنگ‌ترین پدیده‌ها و میراث بشری به شمار آوریم.
کتاب، حتی در روزگار پیشرفتهای چشمگیر بشر در عرصه‌های دانش و نوآوری و فرهنگ، نه تنها اهمیت خود را از دست ننهاده، که ابعاد گسترده‌تر و تازه‌تر و جلوه‌هایی پایدارتر یافته است. بی‌گمان، آنان که گامهای بلندی در وادی پیشرفتهای گوناگون برداشته‌اند، هرگز با کتاب و کتابخوانی بیگانه نبوده‌اند و یا اقبالی اندک بدان نداشته‌اند؛ بلکه مطالعه را به عنوان یک عنصر اصلی و ضروری در زندگی خود دانسته‌اند.
کتاب باید والاترین جایگاه را در گستره‌های فردی و اجتماعی دارا باشد؛ حال آنکه سوگمندانه و به دلایلی گوناگون، اکنون کتاب از چنین موقعیتی به شایستگی در جامعۀ ما برخوردار نیست و هنوز مطالعه به عنوان یک نیاز دایمی برای همگان مطرح نمی‌باشد. این مسئله، با توجه به چنان پیشینۀ درخشان و درک ضرورتها و نیازهای این زمان، درخور تأمل فراوان است و بازنگری آن باید از اولویتهای زندگانی ما باشد. منبع: پایگاه سوره مهر